Decyzje ostatniego szczytu są porównywalne do Planu Marshalla, który odbudowywał zachodnią Europę po II wojnie światowej. Wielkość wynegocjowanego budżetu Unii Europejskiej jest satysfakcjonująca, a wraz z Funduszem Odbudowy Gospodarczej będziemy mieli do czynienia z 1,4 bln euro płatności, które trafią do państw członkowskich. Oznacza to, że środki finansowe w porównaniu do poprzedniej perspektywy budżetowej zostały zwiększone o 45%, co jest związane z Funduszem Odbudowy Gospodarczej.
Zasada praworządności
Jednakże zwiększenie tych środków o 45% nie oznacza, że o tyle więcej tych pieniędzy trafi do Polski, do której może trafić 20% więcej w porównaniu z poprzednią perspektywą budżetową. Fundusz Odbudowy Gospodarczej został powiązany z celami klimatycznymi, co najmniej 30% wydatkowanych środków musi być powiązane z Nowym Zielonym Ładem. Adresuję to do pana premiera Mateusza Morawieckiego, ponieważ od tego w jaki sposób zostaną przygotowane nowe programy, będzie możliwe wykorzystanie tych środków i nie będzie od tego warunku ucieczki.
Praworządność. Przy całym optymizmie, jaki dzisiaj dzielimy z rządem oraz liderami Unii Europejskiej, słyszymy od urzędników UE, że nowe środki będą warunkowane zasadą praworządności, którą powinien przestrzegać każdy kraj Unii. Premierzy Polski i Węgier twierdzą, iż środki te nie będą warunkowane praworządnością i to jest zła wróżba na przyszłość. W godzinę po zakończeniu szczytu mamy do czynienia z zapowiedzią nowego konfliktu na linii Polska i Węgry – kontra reszta krajów Unii Europejskiej, konfliktu co do interpretacji podpisanego porozumienia.
Fundusze unijne
Premier Mateusz Morawiecki podpisał na zakończenie szczytu Unii Europejskiej dokument, w którym wyraźnie znalazły się odniesienia do artykułu 2., który stanowi o wartościach UE, w tym o praworządności. Zgodnie z tym porozumieniem Komisja Europejska - w sytuacji zagrożenia dla praworządności, w któryś z krajów UE - ma przygotować propozycję do zatwierdzenia przez Radą Europejską większością kwalifikowaną. Premier Morawiecki wyobraża sobie, że będzie mógł postawić sobie weto, ale to większość kwalifikowana państw członkowskich może zdecydować o zatrzymaniu wypłat środków unijnych, gdyby doszło do naruszenia przez nią zasady praworządności. Nie cieszymy się, że może to w przyszłości dotknąć Polskę, ale akceptujemy fakt, iż płatnicy są zainteresowani w jaki sposób są wydatkowane pieniądze, które wpłacają. Francja, Holandia, Niemcy, czy też Szwecja nie chcą, aby ich pieniądze były wydawane w krajach, które łamią prawo. Zakładam, iż premier Mateusz Morawiecki również nie chce, aby pieniądze z UE były wydawane w państwie, które narusza praworządność.
Te kwoty to jest ogromny sukces i szansa dla Polski na transformację w kierunku zielonych technologii oraz czegoś na kształt wspólnej polityki zdrowotnej. Łyżką dziegciu jest to o czym ostrzegaliśmy, zasada praworządności nie powinna być głównym tematem negocjacji i rozmów podnoszonych przez Polskę, powinno zależeć nam na jak największych środkach z UE oraz zgodzie i skuteczności Unii.
Andrzej Szejna, poseł
Sejm, 21 lipca 2020 r.